Tot ongeveer het 30^e levensjaar wordt er meer botmineraal gevormd dan er wordt afgebroken. Rond het 30^e levensjaar is de hoeveelheid botmineraal maximaal. Dit noem je het bereiken van de ‘piekbotmassa’. Voor mannen en vrouwen gelden verschillende piekbotmassa’s. Dit wordt vooral bepaald door genetische factoren. Maar voeding en leefwijze hebben hier ook invloed op. Na het 40^e levensjaar gaat de afbraak overheersen ten opzichte van de aanmaak. Hierdoor krijg je geleidelijk aan verlies van botdichtheid. Dit proces duurt vele jaren en hoort bij het normale verouderingsproces. Indien de botdichtheid te ver afneemt dan is er sprake van osteoporose. Het kan zijn dat osteoporose wordt versterkt door, of een gevolg is van andere oorzaken zoals orgaanaandoeningen, bepaalde ziekten of het gebruik van bepaalde medicijnen.

Osteoporose komt vooral op latere leeftijd voor en drie keer zo vaak bij vrouwen als bij mannen. Bij vrouwen begint de afname van botmassa eerder en wordt na de menopauze een aantal jaar een versnelde afname gezien (t.g.v. hormonale verandering). Sommige vrouwen hadden daarvoor al een grotere afname van de ‘piekbotmassa’ en zullen dus eerder kans hebben op een botbreuk bij een ‘gewone’ val.

Het wordt vaak pas duidelijk dat er sprake is van osteoporose zodra iemand iets breekt en er een botdichtheidsmeting wordt gedaan. Als de dichtheid net onder de gemiddelde botdichtheid komt (van dezelfde leeftijdsgroep), dan is er sprake van osteopenie. Dit is eigenlijk het voorstadium van osteoporose. Zodra de dichtheid verder afwijkt van de gemiddelde botdichtheid noem je dit osteoporose.

Verder lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek wordt gedaan om de diagnose te stellen. Karakteristieke locaties van een breuk zijn de wervelkolom (van de bovenrug), de heup en de pols. De oorzaak van fracturen is bijna altijd een val, maar bij ernstige vormen van osteoporose kunnen fracturen ook spontaan ontstaan.

De hoeveelheid piekbotmassa wordt in de eerste plaats bepaald door erfelijke eigenschappen van de ouders. Daarnaast zijn er meer factoren die hier invloed op hebben en een zeer belangrijke is lichaamsbeweging. Door te bewegen bevorder je de activiteit van de cellen die het bot aanmaken. Dit begint in de jeugd en blijft de rest van het leven belangrijk voor het behoud van een goede conditie van de botten. Ook al is er op latere leeftijd minder botvorming, het blijft nodig om botten de prikkel te geven om versleten bot te vervangen voor nieuw botmateriaal. Alleen als het lichaamsgewicht (de zwaartekracht) tijdens het bewegen op de botten drukt, wordt de botopbouw gestimuleerd.

Naast de opbouw van de botdichtheid is het belangrijk om te zorgen voor sterke spieren die de gewrichten en botten kunnen ondersteunen. Hoe sterker en stabieler deze zijn, hoe minder kans er is dat de belasting op de botten te groot wordt waardoor ze zouden breken. Ook ontlasten ze de gewrichten door een stabiele ondersteuning te bieden.

Verder is het belangrijk dat er een gezond voedingspatroon wordt gevolgd. Om osteoporose te remmen is het belangrijk dat er genoeg calcium en vitamine D in de voeding zitten. Calcium zorgt namelijk voor een optimale groei van het skelet en voor een goede botdichtheid. Vitamine D zorgt ervoor dat calcium beter kan worden opgenomen in het bloed en vermindert de uitscheiding van calcium via de nieren. Verder speelt vitamine D een belangrijke rol bij de botopbouw. Ook wanneer u gezond eet, krijgt u niet altijd genoeg vitamine D binnen. Vitamine D is de vitamine van de zon, het lichaam kan deze vitamine zelf aanmaken wanneer het zonlicht op uw huid schijnt. Bij het ouder worden verloopt dit proces minder goed. Daarom wordt er aangeraden dat vrouwen ouder dan 50 jaar dagelijks 10 microgram extra vitamine D te nemen door middel van een supplement. Voor zowel mannen als vrouwen boven de 70 is dit zelfs 20 microgram per dag. Neemt u nog geen vitamine D supplement dan is het goed mogelijk dat u hierdoor een tekort heeft!

Verder speelt vitamine K (met name K2) een belangrijke rol bij de verbetering van de botkwaliteit, doordat het de vorming en activiteit van osteoblasten verhoogt. Osteoblasten zijn cellen die het botweefsel opbouwen. Wanneer deze beter werken zal de kans op osteoporose worden verkleind, of de afbraak van het botweefsel verminderd.

Fysiotherapie

De fysiotherapeut kan een grote rol spelen bij het behandelen van osteoporose. Deze kan adviseren en informatie geven over osteoporose en helpen bij het trainen van de juiste spieren. Ook wordt gekeken naar verbetering van activiteiten in het dagelijks leven en samen met de patiënt worden doelen gesteld op functioneel niveau.

Bij gevorderde osteoporose kan er sprake zijn van een kromme boven-rug door het inzakken van de wervelkolom. Stabiliteitstraining en houdingsadvies helpen hierbij om verder inzakken te voorkomen en pijn te verminderen. Naast training van spierkracht zijn valtraining en evenwichtsoefeningen zeer belangrijk voor het verbeteren van de coördinatie tussen spieren. Hierdoor verkleint de kans op vallen en is er minder kans op het breken van een bot. Op deze manier kan de fysiotherapeut ondersteunen bij het beter bewegen en omgaan met osteoporose.

Diëtetiek

De diëtist zal uw voedingspatroon en leefstijl bekijken. Na het analyseren van de situatie, wordt er bekeken of er ergens tekorten zijn die osteoporose kunnen veroorzaken of verergeren. Vervolgens zal een passend dieetadvies worden opgesteld.

Door aanpassingen te maken in het dieet kan de kans op osteoporose worden verkleind, of het verliezen van botmassa worden vertraagd. Verder zal een goed voedingspatroon het lichaam zo lang mogelijk gezond houden. Hiermee wordt bedoeld dat u minder snel in het ziekenhuis komt, minder medicijnen hoeft te gebruiken en langer dingen zelf kunt oplossen, zoals boodschappen doen, op bezoek gaan, huishouden, tuinieren, etc.